Makers inspiratiemateriaal reflecteren op bruikbaarheid conceptexamenprogramma’s Friese taal en cultuur

Redactie Geplaatst op 25 november 2025

 

Donderdagmiddag 20 november kwamen acht leraren en vakdidactici van Friese taal en cultuur bij elkaar, samen met onze SLO-collega's. In de prachtige Kanselarij in Leeuwarden. In de voorbereiding op het beproeven van de conceptexamenprogramma’s en –syllabi voor de Friese taal en cultuur zijn zij sinds eind mei al aan de slag om in groepjes suggesties, aanwijzingen en tips uit te werken om lessen te ontwerpen op basis van de nieuwe examenprogramma's.

Deze zijn bedoeld voor de leraren van de acht scholen die meedoen aan het beproeven van de conceptprogramma’s en -syllabi. Deze leraren werken ze verder uit, zodat ze in hun lessen met hun leerlingen echt kunnen werken aan de nieuwe inhouden.

Inspiratie, inspiratie, inspiratie…

De makers van inspiratiemateriaal vormen daarmee de tweede groep collega's – na de syllabuscommissie Friese taal en cultuur – die de conceptexamenprogramma's gebruikt om onderwijs- en toetsmateriaal te selecteren of te ontwerpen. En dus kunnen zij ook iets zeggen over de begrijpelijkheid en bruikbaarheid ervan om onderwijs en toetsing vorm te geven. De bijeenkomst die wij hiervoor georganiseerd hadden, leverde een hoop mooie inzichten en concrete tips voor verbetering op!  

Ontwikkeling van readers

De fase van beproeven is een belangrijke stap in de actualisatie van het curriculum van de Friese taal en cultuur in de bovenbouw vmbo, havo en vwo. De conceptexamenprogramma’s worden beproefd met leerlingen, leraren en schoolleiders van acht scholen.

Ter voorbereiding is een groep leraren, opleiders en vakdidactici aan de slag gegaan met het ontwikkelen van inspiratiemateriaal op meervoudig tekstbegrip, taalbewustzijn, cultuurbewustzijn en cultureel erfgoed.  

De enthousiaste groep makers van inspiratiemateriaal bestaat uit:

  • Stephan Berger
  • Lisa Boersma
  • Ans Wallinga
  • Gerrit Hoekstra
  • Didi Toering
  • Djamila Daai
  • Marrit de Schiffart  
  • Jelly Bakker
  • Eelko Zandberg

Inbreng bruist

De inbreng van de makers van het inspiratiemateriaal buitelde over elkaar heen, want er was heel veel om met elkaar te delen. Zomaar een greep uit de besproken punten:

  • Samenhang tussen inhouden is erg belangrijk voor een betekenisvol vak Fries. Wat goed lukt is inhouden uit domeinen B en C, taal- en cultuurbewustzijn, benutten bij meervoudig tekstbegrip, maar ook voor de productieve vaardigheden (domein A). Zeker als je dat in de doeltaal doet. En binnen domein A is het heel goed dat alle vaardigheden in één domein zijn uitgewerkt, en niet geïsoleerd in losse domeinen.
  • En ook: investeer in goede visualisaties van de opbouw van de programma’s van de drie domeinen en de keuzedomeinen, zoals bij de moderne vreemde talen.
  • Aandachtspunt is dat alles aan de orde komt, en niet alleen de inhouden die je leuk vindt of wat hap snap. Dus systematisch vaardigheden en inhouden aanbieden en ook nog in een opbouwende leerlijn.
  • Differentiatie is lastig. Veel klassen bestaan uit leerlingen van meerdere leerwegen of schoolsoorten, met meer of minder Friese taalbagage en met meer of minder onderwijs Fries in de onderbouw. Hoe differentieer je dan goed in de klas? Dat lijkt niet zozeer te zitten in de inhouden maar meer in aanpakken (mate van autonomie, hulpmiddelen, tussenstappen en taalsteun) en teksten.  
  • En de differentiatie in de examenprogramma’s dan? Die zit vooral tussen vmbo-bb/kb met vmbo-gl/tl en vmbo-gl/tl met havo en vwo. Een levendige discussie ontstaat over de uitvoerbaarheid voor havo: in de klas bij vwo-leerlingen, maar wel een jaar korter en toch dezelfde eindtermen. Kan dat? Zijn er meer mogelijkheden voor passende differentiatie, bijvoorbeeld in de domeinen taal- en cultuur en in de keuzedomeinen.
  • Qua formulering zijn de ontwikkelaars zeer tevreden. Maar, geven ze aan: we zijn al vanaf het begin betrokken. Vraag het de leraren die beproeven.
  • Wat betreft de ontwikkeling van materialen lijkt er meer onderwijsmateriaal te zijn voor domein C, dus cultuur, dan voor B, dus voor taal. Daar liggen nog mooie kansen. En naast onderwijsmateriaal is toetsmateriaal ook van belang: taken én beoordeling. Want wanneer is iets goed? Voorbeelden van leerlingwerk zijn van belang!

En er waren nog veel meer inzichten. Wij nemen deze allemaal mee in het verdere traject en leggen deze naast de inzichten en feedback van de leerlingen, leraren en schoolleiders die dit schooljaar de nieuwe inhouden beproeven.

Een inspirerende, drege zoektocht

De makers van inspiratiemateriaal vatten hun werk samen met de volgende woorden: inspirerend, zoektocht, broodnodig, imposant, eindelijk, creatief, dreech (positief lastig), nijsgjirrich (vooral in de betekenis van: interessant).

Wil je meer weten over het beproeven van de conceptexamenprogramma’s en –syllabi van Friese taal en cultuur? Lees dan verder op deze pagina en bekijk ook de animatie.

wil je dit delen?

blijf op de hoogte

Altijd als eerste op de hoogte van de laatste ontwikkelingen? Meld je dan aan voor onze automatische updates. Je ontvangt dan een e-mail als wij een nieuwsbericht plaatsen.

Aanmelden updates

* zijn verplicht
Vakken