Het actualiseren van de examenprogramma’s: hoe gaat dat precies in zijn werk? Voor welke uitdagingen staan de vakvernieuwingscommissies die hieraan werken? In deze blogserie lees je alles over dit bijzondere proces. Deze keer: Didi Toering, leraar Frysk en Nederlands, en lid van de vakvernieuwingscommissie.

Gaat het bij het vak Friese taal en cultuur meer om de taalvaardigheden of meer om de taalbeleving? Hoe zit het met het bewustzijn van leerlingen bij het spreken van een minderheidstaal? En hoe geven we de Friese cultuur een plek in de examenprogramma’s?

We springen op een rijdende trein!

Gelukkig zijn we in Friesland en treffen we een boemeltje. Alhoewel, ze hebben ook sprinters. En sneltreinen. In welke trein zitten wij als vakvernieuwingscommissie? Soms voelt het als een boemeltje en soms als een voortsnellende intercity.

Koffietijd! Foar de kofje net eamelje, dus we kunnen zo beginnen

De gesprekken die wij als vakvernieuwingscommissie hebben, gaan over Friese taal én Friese cultuur. Ons vak gaat niet alleen over het droog leren van de Friese taal, maar juist ook over het beleven en ervaren van typisch Friese cultuuruitingen. Denk alleen al aan de Friese sporten als keatsen, fierljeppen, skûtsjesilen, reedriden, Fryske hynstesport en Frysk damjen. Eeuwenoude tradities met grootse evenementen die overal in Fryslân worden georganiseerd.

Willen we onze leerlingen die ‘ouderwetse’ tradities juist wel of niet meegeven en in hoeverre leg je dat vast in een wettelijk examenprogramma? Of gaat het bij cultuur juist over de meertalige context waarin leerlingen opgroeien in Fryslân en zijn de Friese sporten bijvoorbeeld stereotype?

Taalbewustzijn voorop

En ook de taalbeleving en de taalkeuzes die leerlingen maken in het dagelijks leven zijn van belang. Wij willen ze naast het leren van de Friese taal, ook bewust laten worden van de positie en ontwikkeling van het Fries, waarbij taal als fenomeen wordt beschouwd. Ze krijgen inzichten in het systeem van de Friese taal, de dynamiek en de variatie in Fryslân.

Ook cultuurbewustzijn krijgt een plaats in de eindtermen
We denken ook na over het opnemen van eindtermen over Friese cultuurbelevingen: bijvoorbeeld Fries erfgoed, openluchtvoorstellingen, poëzie-evenementen, festivals, fictie en literatuur. Dat zouden leerlingen toch allemaal ‘moeten’ ervaren? Daar zijn we het echt over eens. Een gemiste kans als ze dit niet zouden beleven, maar hoe kan je dit als een eindterm formuleren?

In anderhalf jaar werken we stapsgewijs naar conceptexamenprogramma’s voor het vak Friese taal en cultuur. Op dit moment hebben we een programma geformuleerd met de onderdelen a) Taal leren en gebruiken, b) Taalbewustzijn en c) Cultuurbewustzijn.

We ervaren in de landelijke dienstregeling van SLO een volwaardige plaats voor het Fries in dit actualisatieproces.

“Allinne giest hurder, meiïnoar komst fierder!”

Groetnisse fan de fakfernijingskommisje Fryske taal en kultuer