blijf op de hoogte
Altijd als eerste op de hoogte van de laatste ontwikkelingen? Meld je dan aan voor onze automatische updates. Je ontvangt dan een e-mail als wij een nieuwsbericht plaatsen.
In blog oer it Fierder mei Frysk kongres 2025
Ga hier naar de Nederlandse tekst
Wat wie it wer in feestje! As dosint Fryske taal en kultuer bin ik al jierren oanwêzich by it jierlikse kongres Fierder mei Frysk yn Ljouwert. Dit kongres wurdt organisearre foar dosinten en studinten Frysk dy ’t wurksum binne yn it fuortset ûnderwiis, it mbû, de Vereniging van Leraren in Levende Talen, de Learare-oplieding Frysk fan NHL Stenden en ûnderwiis - en advysorganisaasje Cedin.
It is altyd in bysûndere dei: in moeting fan leafhawwers fan de Fryske taal en kultuer, dêr't studinten en dosinten, ûndersikers en ûnderwiisorganisaasjes inoar fine en ynspirearje.
Dit jier wie it foar my ekstra spesjaal, omdat ik út SLO wei in wurkwinkel jaan mocht oer de fakfernijing en de aktualisearre eksamenprogramma's Fryske taal en kultuer. Sûnt 2022 binne wy al dwaande mei it betinken en formulearjen fan nije eintermen en fan septimber 2025 ôf bepriuwe wy de nije eksamenprogramma’s op 8 skoallen en mei 10 dosinten. Tegearre mei Nellianne van Schaik (kurrikulumûntwikkeler SLO) en my, fanút it SLO, binne we mei it ûnderwiisfjild op ûntdekkingsreis om it fak te fernijen en fierder te bringen yn en bûten it klasselokaal.
Yn de wurkinkel giene dielnimmers aktyf oan de slach mei de konsepteindtermen. Yn twatallen ûndersochten se wat de fernijde eintermen betsjutte foar har eigen ûnderwiispraktyk. Hoe kinne wy bygelyks wurkje oan meardere domeinen tagelyk – Taalgebrûk en taallearen, Taalbewustwêzen én Kultuerbewustwêzen – yn ien les of tema?
Wy diene dat troch te harsenskrabjen oer in lesaktiviteit wêrby't learlingen wurkje mei ferskillende boarnen en tekstbegryp. It giet yn de nije eintermen net allinnich om lêzen, skriuwen of harkjen, mar ek om it bewustwêzen fan de posysje fan it Frysk yn de meartalige mienskip, refleksje op kultuer en identiteit en de Fryske taal op in kreative wize brûke.
De ideeën dy't ûntstiene, toanden in prachtich ferskaat: fan gastlessen oer erfguod en lânskip (hoe cool soe it wêze om mei learlingen en dosinten te waadrinnen yn Unesco wrâlderfgoed?) ta in projektopdracht oer identiteit (hoe fielt de meartalige Fries him?). Ek iepen loftspullen en de Fryske muzyk; tradysjes yn de provinsje en de ûntwikkeling fan multymediale boarnen oer taalferoaring en meartaligens passearren de revu.
It wie dúdlik dat de nije eksamenprogramma's net allinnich útdaging bringe, mar foaral romte jouwe foar échte fernijing foar leararen en learlingen.
Wat my altyd wer opfalt by Fierder mei Frysk, is de enerzjy en ynset fan alle dielnimmers. Der is in mienskiplike driuw om it fak Frysk net allinnich te behâlden, mar ek troch te ûntwikkeljen en tichter by de belibbingswrâld fan learlingen te bringen. No't ik njonken myn wurk as dosint Fryske taal en kultuer ek foar SLO wurkje, fyn ik it bemoedigjend om te sjen hoe't alle partijen yn Fryslân, mar ek lanlik, dwaande binne mei it ûnderwiis fan de takomst foar ús learlingen. Mei-inoar wurkje wy oan in fak dat libbet, ferbynt en ynspirearret - no en yn de kommende jierren.
Een blog over het Fierder mei Frysk kongres 2025
Wat was het weer een feestje! Als docent Friese taal en cultuur ben ik al jaren aanwezig bij het jaarlijkse congres Fierder mei Frysk in Leeuwarden. Dit congres wordt georganiseerd voor docenten en studenten Fries die werkzaam zijn in het voortgezet onderwijs, het mbo, de Vereniging van Leraren in Levende Talen, de Lerarenopleiding Fries van NHL Stenden en onderwijs- en adviesorganisatie Cedin.
Het is altijd een bijzondere dag: een ontmoeting van liefhebbers van de Friese taal en cultuur, waar studenten en docenten, onderzoekers en onderwijsorganisaties elkaar vinden en inspireren.
Dit jaar was het voor mij extra speciaal, omdat ik vanuit SLO een workshop mocht geven over de vakvernieuwing en de geactualiseerde examenprogramma's Friese taal en cultuur. Sinds 2022 zijn we al bezig met het bedenken en formuleren van nieuwe eindtermen en vanaf september 2025 beproeven we de nieuwe examenprogramma’s op 8 scholen en met 10 docenten. Samen met Nellianne van Schaik (curriculumontwikkelaar SLO) en mij, vanuit het SLO, zijn we met het onderwijsveld op ontdekkingsreis om het vak te vernieuwen en verder te brengen in en buiten het klaslokaal.
In de workshop gingen deelnemers actief aan de slag met de concepteindtermen. In tweetallen onderzochten ze wat de vernieuwde eindtermen betekenen voor hun eigen onderwijspraktijk. Hoe kunnen we bijvoorbeeld werken aan meerdere domeinen tegelijk – Taalgebruik en taalleren, Taalbewustzijn én Cultuurbewustzijn – in één les of thema?
We deden dit door te brainstormen over een lesactiviteit waarbij leerlingen werken met verschillende bronnen en tekstbegrip. Het gaat in de nieuwe eindtermen niet alleen om lezen, schrijven of luisteren, maar ook om bewustzijn van de positie van het Fries in de meertalige gemeenschap, reflectie op cultuur en identiteit en de Friese taal op een creatieve manier gebruiken.
De ideeën die ontstonden, toonden een prachtige verscheidenheid: van gastlessen over erfgoed en landschap (hoe cool zou het zijn om met leerlingen en docenten te wadlopen in Unesco werelderfgoed?) tot een projectopdracht over identiteit (hoe voelt de meertalige Fries zich?). Ook open luchtspellen en de Friese muziek; tradities in de provincie en de ontwikkeling van multimediale bronnen over taalverandering en meertaligheid passeerden de revue.
Het was duidelijk dat de nieuwe examenprogramma's niet alleen uitdaging brengen, maar vooral ruimte geven voor échte vernieuwing voor leraren en leerlingen.
Wat mij altijd weer opvalt bij Fierder mei Frysk, is de energie en inzet van alle deelnemers. Er is een gemeenschappelijke drang om het vak Friese taal en cultuur niet alleen te behouden, maar ook door te ontwikkelen en dichter bij de belevingswereld van leerlingen te brengen. Nu ik naast mijn werk als docent Fries ook voor SLO werk, vind ik het bemoedigend om te zien hoe alle partijen in Fryslân, maar ook landelijk, bezig zijn met het onderwijs van de toekomst voor onze leerlingen. Samen werken we aan een vak dat leeft, verbindt en inspireert – nu en in de komende jaren.
Tekst wurkwinkel Fierder mei Frysk
Idske Bangma: Dosint Frysk op Anna Maria van Schurman yn Frjentsjer.
Bisto benijd nei de fernijing fan de eksamenprogramma’s Fryske taal en kultuer? Dan is dizze wurkwinkel foar dy! Yn dit skoaljier sille wy de ‘fase van beproeven’ yn: in spannende stap dêr’t wy mei dosinten oan ’e slach sille mei de nije eintermen dy’t de fakfernijingskommisje (û.l.f. SLO) yn gearwurking mei it fjild ûntwikkele hat. Yn de wurkwinkel krijst heldere útlis oer de ynhâld en opbou fan de fernijde programma’s. Do giest sels oan ‘e slach mei opdrachten en wurkfoarmen dy’t passe by de nije eintermen. Der is romte om ûnderfiningen te dielen mei kollega’s en mei-inoar nei te tinken oer kânsen en útdagingen. Wat wurket al goed yn dyn lespraktyk en hokker kânsen sjochst? Wêr lizze noch fragen of knipepunten? Mei-inoar ferkenne wy de mooglikheden fan it fak Fryske taal en kultuer yn de boppebou yn in aktuele en betsjuttingsfolle kontekst. Do giest nei hûs mei ynspiraasje, praktyske ideeën én in helder byld fan wat der de kommende jierren barre sil.
Idske Bangma is dosint Frysk op csg Anna Maria van Schurman yn Frjentsjer. Har skoalle docht dit skoaljier mei, mei noch acht oare skoallen, oan de saneamde ‘ fase van beproeven. ’ De skoallen sille nije ynhâlden út de konsepteksamenprogramma’s (en – syllaby) útprobearje yn de ûnderwiispraktyk én krije mei-inoar ûntwikkeltiid om ûnderwiis – en toetsmateriaal te ûntwikkeljen. Se dogge dat ûnder lieding fan Nellianne van Schaik fan it SLO.
blijf op de hoogte
Altijd als eerste op de hoogte van de laatste ontwikkelingen? Meld je dan aan voor onze automatische updates. Je ontvangt dan een e-mail als wij een nieuwsbericht plaatsen.