Het is bijna zo ver! Op 10 september komen leraren, schoolleiders, curriculumexperts van SLO en toetsexperts van stichting Cito bij elkaar in de Eenhoorn in Amersfoort. De aftrap van het schooljaar waarin we met twaalf scholen de drie conceptexamenprogramma’s gecijferdheid voor vmbo-bb, -kb, -gl/tl beproeven. Wat houdt dit in en hoe pakken we dit aan? Je leest het in dit bericht.

Een ambitieus en betekenisvol curriculum

In 2020-2022 heeft de vakvernieuwingscommissie wiskunde – vmbo in opdracht van het ministerie van OCW en onder regie van SLO gewerkt aan drie conceptexamenprogramma’s wiskunde (toen genoemd: wiskunde 1,2) en drie conceptexamenprogramma’s gecijferdheid (toen genoemd: wiskunde 1). Zij formuleerden inhouden die voor leerlingen relevant zijn om te leren, te kennen, kunnen en ervaren. Een ambitieus en betekenisvol curriculum!

Op naar een bruikbaar én uitvoerbaar curriculum

De drie conceptexamenprogramma’s gecijferdheid zijn nieuw, ze zijn bedoeld voor leerlingen die niet het vak wiskunde volgen in de bovenbouw van het vmbo. Met leerlingen, leraren en schoolleiders onderzoeken we daarom het volgende:

• Passen de inhouden uit de conceptexamenprogramma’s gecijferdheid bij het adequaat toerusten van leerlingen op participatie in de maatschappij?
• Hoe borg je de conceptexamenprogramma’s gecijferdheid in het vmbo-curriculum?
• Wat is een passende afsluiting van deze programma’s als alternatief voor de huidige rekentoets voor de leerlingen?
   

Wat willen we concreet weten?

De belangrijkste vragen waar we met leerlingen, leraren, schoolleiders en andere betrokkenen een antwoord op gaan zoeken:

Inhoud van gecijferdheid

• Zijn de voorgestelde inhouden voldoende passend voor leerlingen? Het gaat hierbij authentieke taken uit financiële gecijferdheid, gezondheid, burgerschap en wiskundige representaties in de wereld om je heen.
• Zijn de voorgestelde inhouden voldoende verbonden met de rekenvaardigheden in andere vmbo-vakken, zowel avo als beroeps- en praktijkgericht?
• Hoe zien valide onderwijs- en toetstaken eruit, passend bij de doelstelling ‘redzaamheid in de maatschappij’?
• Zijn de voorgestelde inhouden verwacht uitvoerbaar voor deze specifieke doelgroep leerlingen?

Positie van gecijferdheid

• De conceptexamenprogramma’s gecijferdheid zijn nieuw. Daarom onderzoeken we met leraren en schoolleiders de voor- en nadelen van de volgende scenario’s:
• Gecijferdheid wordt een extra en verplicht (klein) vak in het profieldeel van de profielen waar wiskunde niet verplicht is.
• Gecijferdheid wordt de inhoudelijke invulling van het verplichte schoolexamen rekenen. Er komen dus landelijk vastgestelde examenprogramma’s vmbo. Nu is er alleen het verplichte schoolexamen rekenen. Deze eindtermen kunnen worden geïntegreerd én getoetst in vakken.
• Gecijferdheid vmbo wordt een facultatief extra vak voor leerlingen in de profielen waar wiskunde niet verplicht is. Leerlingen in deze profielen kunnen dit vak kiezen in het vrije deel maar dat is dus niet verplicht.
• De inhoud (eindtermen) van gecijferdheid vmbo wordt geïntegreerd in andere vakken per leerweg. In welke vakken dat gebeurt kan per schoolsoort/leerweg verschillen. Het is wettelijk en in de praktijk mogelijk om bepaalde eindtermen van het ene vak te onderwijzen en te toetsen in een ander vak of programma, waarbij de resultaten ‘meetellen’ voor het cijfer voor het vak waarvoor de eindtermen zijn vastgesteld.
• De inhoud (eindtermen) van gecijferdheid vmbo wordt geïntegreerd, maar niet per leerweg. Het gaat immers in alle gevallen om maatschappelijke zelfredzaamheid. De inhouden worden geïntegreerd in twee of drie verschillende (beroeps-)contexten, bijvoorbeeld een uitwerking voor zorg & welzijn, een uitwerking voor horeca, bakkerij en recreatie en een uitwerking voor dienstverlening en producten.
• De huidige situatie blijft grotendeels gelijk: in een deel van de vmbo-profielen blijft wiskunde niet verplicht, leerlingen in deze profielen kunnen het vak wiskunde kiezen (in het vrije deel), zoals het nu is. Wel verdwijnt de verplichting van een aparte rekentoets.

Zo beproeven we

We beginnen op 10 september 2025 met een startdag in Amersfoort. We gaan aan de slag met de conceptexamenprogramma’s en geven leraren inzicht in de inhouden die we gaan beproeven. Ook brengen we in kaart of er nog laatste bijstellingen nodig zijn in het Programma van Toetsing en Afsluiting (PTA), omdat scholen een vrijstelling ontvangen voor de rekentoets/het schoolexamen rekenen.

Van startdag tot slotdag

Vanaf de startdag tot de herfstvakantie bereiden leraren samen met materiaalontwikkelaars en curriculumexperts van SLO lessen voor. In de perioden tussen de herfst- en kerstvakantie geven de leraren les in de nieuwe inhouden met betrekking tot financiële geletterdheid, gezondheid, burgerschap en wiskundige representaties in de wereld om je heen. Deze evalueren ze tijdens een tweede landelijke bijeenkomst op 14 januari 2026. Vanaf januari beproeven leraren dezelfde inhouden maar komt de koppeling van gecijferdheid met andere avo-, beroeps- en praktijkvakken erbij.

Daarna volgt een slotdag met eindevaluatie op 15 april 2026. Tussentijds organiseert SLO voor leraren online vragenuren en uitwissel- en inspiratiesessies om kennis, goede praktijken en materialen te delen.  En bezoeken we de scholen om met de leerlingen te spreken.
Parallel aan het traject met leerlingen en leraren praten we met schoolleiders over wat nodig is om de conceptexamenprogramma’s (en -syllabi) goed te laten landen in de klas en in de school. En wat daar ook landelijk voor nodig is.

Komen tot definitieve conceptexamenprogramma’s

Vanaf april weegt SLO alle feedback zorgvuldig, bespreekt deze met betrokken partijen en scherpt vervolgens de conceptexamenprogramma’s aan. Daarnaast schrijft SLO op basis van de input van leraren en schoolleiders een advies aan het ministerie van OCW over een of enkele voorkeursscenario’s voor de positie van de programma’s. Omdat de uitkomst van het beproeven medebepalend is voor de besluitvorming en implementatie.