Op de Onderwijs Research Dagen (ORD) in Leuven presenteerden we vanuit SLO over het proces van de actualisatie van de conceptexamenprogramma’s.
In een symposium presenteerden onder andere curriculumexperts Daniela Fasoglio (moderne vreemde talen) en Nellianne van Schaik (Nederlands en Fries) over hoe we bij het ontwikkelen van de concepteindtermen voor vmbo, havo en vwo gezocht hebben naar optimale samenhang in de talencurricula.
Samenhang kun je op verschillende manier benaderen (Curriculumspiegel, 2017). Met de vakvernieuwingscommissie, waarmee we de eindtermen voor de talen actualiseerden, streefden we bijvoorbeeld in de eerste plaats naar meer samenhang binnen een vak: hoe integreer je kennis en vaardigheden, hoe beschrijf je het beoogde curriculum zo dat het uitnodigt om (sub)domeinen met beschreven kennis en (taal)vaardigheden te integreren in onderwijs- en toetspraktijk?
Samenhang kun je ook breder zien: over de talen heen kun je streven naar meer samenhang, bijvoorbeeld op het gebied van aanbod, aanpak en gemeenschappelijke concepten. Als commissie formuleerden we daarom samen een visie op taalonderwijs (beschreven in de karakteristieken bij de examenprogramma’s), stemden de raamwerken met (sub)domeinen af en stemden doelzinformuleringen en taalgebruik op elkaar af.
En samenhang beschrijf je ook in doorlopende leerlijnen: afstemming vond niet alleen plaats tussen de examenprogramma’s van de talen, er was ook afstemming met de kerndoelen.
Heel mooi natuurlijk, dat streven naar meer samenhang. Maar hoe geef je daar in de onderwijspraktijk nu handen en voeten aan? Tijdens het symposium gingen we daar in de discussie onder leiding van Elvira Folmer, nader op in. Zien leraren eigenlijk wel de noodzaak om een samenhangend curriculum, zelfs over de talen heen, na te streven? Uiteindelijk krijg je per vak een set eindtermen waarmee een leraar toewerkt naar examinering. De huidige onderwijspraktijk laat die samenhang vaak genoeg niet zien.
Dat begint bij een visie op taalonderwijs, maar doorkijkjes naar de praktijk zijn ook nodig. Taaloverstijgend kunnen leraren in het curriculum bijvoorbeeld ruimte bieden voor het verwerven en verwerken van bronnen met gebruikmaking van teksten in meer talen.
Of denk aan kennis die leerlingen over literaire middelen opdoen bij Nederlands, benutten bij de andere talen. En opgedane kennis over taalkundige onderwerpen? Die benutten leerlingen en bouwen ze uit door een taalkundig fenomeen nader te onderzoeken, waarbij de taalvaardigheden volop worden ingezet.
Juist die kansen en uitdagingen voor de onderwijspraktijk zijn van belang in het traject dat voor ons ligt: hoe nemen we een kwestie als samenhang mee in de fase van beproeven die we met veel scholen starten in het schooljaar ’25-’26? En kunnen de lessen die we dan leren ook weer adviezen opleveren voor implementatie? Leraren moeten uiteindelijk het curriculum uitvoeren in de praktijk.
SLO-collega Gerdineke van Silfhout nam ons om die reden mee in het eerste vak dat de concepteindtermen met leerlingen, leraren en schoolleiders beproefde in het schooljaar ’24-’25: wiskunde op het vmbo. Ze beproefden de eindtermen op begrijpelijkheid, bruikbaarheid om onderwijs en toetsing vorm te geven en (verwachte) effectiviteit dus haalbaarheid voor de leerling. Op grond van hun bevindingen worden de conceptexamenprogramma’s bijgesteld én worden aanbevelingen voor implementatie geformuleerd.
Dít weten we uit de eerste fase van beproeven in ieder geval al: nieuwe eindtermen gaan een beroep doen op de professionaliteit van de leraar. Is die goed ingevoerd in de nieuwe inhouden in de examenprogramma’s, is er nascholing nodig, is de leraar in staat om curriculumbewust te handelen en bieden de eindtermen daarbij voldoende richting én ruimte? Leraren hebben ook goede voorbeeldmaterialen nodig en moeten zelf oefenen met onderwijs ontwerpen waarin de nieuwe eindtermen worden aangeboden.
Samen met leerlingen, leraren en schoolleiders hebben we een mooie klus te klaren komend schooljaar waarin we de conceptexamenprogramma's voor de talen gaan beproeven!
Nellianne van Schaik is curriculumontwikkelaar bij SLO en schreef dit blogartikel naar aanleiding van het symposium ORD in Leuven. Het symposium stond in het teken van o.a. het actualiseren van examenprogramma’s voor het voortgezet onderwijs. Meer lezen? Kijk op Actualisatie examenprogramma's.
blijf op de hoogte
Altijd als eerste op de hoogte van de laatste ontwikkelingen? Meld je dan aan voor onze automatische updates. Je ontvangt dan een e-mail als wij een nieuwsbericht plaatsen.
