blijf op de hoogte
Altijd als eerste op de hoogte van de laatste ontwikkelingen? Meld je dan nu aan voor onze automatische updates. Je ontvangt dan een e-mail als wij een nieuwsbericht plaatsen.
“Bedankt voor de les mevrouw, ik vond het echt heel fijn om met deze leerdoelen te werken in de les. Nu weet ik goed wat er van mij verwacht wordt.” Zo'n opmerking van een leerling krijg je niet elke dag. Maar een paar weken terug gebeurde het. Waar ik eerst vaak aan het einde van de les een beetje plichtmatig vroeg of leerlingen hun leerdoel hadden behaald, miste ik iets. Ik wilde dat zij meer eigenaar werden van hun leerproces.
Geïnspireerd door een collega uit de vakvernieuwingscommissie bewegen en sport koos ik voor een nieuwe vorm van evaluatie: evalueren van leerdoelen met magneten. Simpel, maar het werkte. Leerlingen kozen hun eigen doelen, hielden die zelf bij, en deden ineens veel gemotiveerder mee.
En precies die motivatie was het gespreksonderwerp bij elk overleg van de vakvernieuwingscommissie. Want hoe krijgen we die bovenbouwleerlingen gemotiveerd om te bewegen? We weten natuurlijk dat autonomie een van die magische sleutels is, samen met competentie en verbondenheid. En die autonomie, zo blijkt, zit ‘m al in zoiets simpels als zelf je leerdoel kiezen tijdens een les.
Hoe dat werkt? Heel gemakkelijk: ik noteer drie leerdoelen op het bord. Dat kan gaan over gedrag ("Tijdens de les houd ik mij aan de gemaakte afspraken met de docent") of over een beweegvaardigheid ("Mijn tipsalto verbeteren met behulp van de kast"). De leerling kiest zelf een leerdoel en plakt zijn of haar magneetje erbij. Tijdens en aan het einde van de les geef ik feedback op dat gekozen doel. De leerling verplaatst vervolgens zijn magneetje op een scorelijn van 0-100. "In hoeverre heb je je doel behaald? En waarom?" En dan krijg je ineens een écht gesprek.
Dit soort praktische handvatten kregen we tijdens een praktijkdag op Papendal die we met de vakvernieuwingscommissie organiseerden. Na een hoop goede gesprekken in de commissie, begon het namelijk bij iedereen te kriebelen: we wilden de zaal in! Hoe kan het ook anders, als gymdocenten? In oktober was het eindelijk zo ver. De meeste vakleerkrachten bereiden een praktijkles voor, met de geactualiseerde conceptexamenporgramma’s in het achterhoofd. Het doel: elkaar inspireren, een beeld krijgen bij die nieuwe ideeën, en vooral: zelf ervaren. We wilden de verschillen zien tussen het verplichte vak Lichamelijke Opvoeding (LO) en keuzevak Bewegen, Sport en Maatschappij (BSM), maar ook nieuwe activiteiten en evaluatievormen uittesten.
Zo gingen we aan de slag met (gymnastisch) springen via video-instructie, kregen we een les bewegen op muziek met het oog op verschillende schoolsoorten en ontwerpen, gingen we longboarden met het accent op beweegidentiteit en sneden we 'ontwerpend leren' aan.
Dat 'ontwerpend leren' triggerde mij al eerder, omdat ik het vernieuwend vind en ik geloof dat leerlingen er echt nieuwe vaardigheden door ontwikkelen. Denk daarbij aan creatief denken, met elkaar in gesprek gaan, overleggen én het geven en ontvangen van feedback. Ik dacht: dit ga ik testen. Mijn LO2 mavo 4-klas was het 'slachtoffer'. Dit was een direct antwoord op een vraag die we ons in de commissie stelden: 'Hoe kunnen we de bovenbouwleerlingen écht creatief en autonoom laten zijn, in plaats van alleen maar laten uitvoeren?'
Ik gaf ze een les pickleball volgens de regels. Les 2 gooide ik het open: “Ga maar aan de slag, en probeer al spelend nieuwe spelregels te bedenken.” Ze doken er vol in. De nethoogte en het veld stonden vast, maar verder... alles mocht. Hoe vaak stuiteren? Welk racket? Ze bedachten de ene na de andere regel. Een leerling zei letterlijk: “Het werkt motiverend als je zelf iets mag bepalen tijdens de les.” BINGO! Alles kwam samen in die lessen: creativiteit, autonomie, samenwerken, feedback geven en ontvangen...
Nadat elk groepje een activiteit had ontworpen, presenteerden ze die aan de rest. Ze speelden elkaars spellen, gaven feedback, verbeterden het en speelden opnieuw. We sloten de reeks af met een toernooi van het best lopende spel, inclusief scores en scheidsrechters.
Dit hele proces, van de gesprekken in de vakvernieuwingscommissie tot het experimenteren in mijn eigen zaal, daar krijg ik energie van. Leerlingen krijgen meer autonomie. Ze leren niet alleen hoe ze moeten bewegen, maar ook waarom en wat ze zelf nou eigenlijk leuk vinden: hun beweegidentiteit wordt getriggerd. Op dit moment zijn wij van mening dat dit ook past binnen de nieuwe examenprogramma’s
Die mavo 4-klas met hun eigen toernooi en die ene leerling bij het magneetbord... Ze bewijzen het. Zodra je ze meer ruimte geeft om zelf te kiezen, groeit die motivatie. Het is niet 'alles mag', maar 'jij mag meebeslissen'. En dat kleine verschil, maakt een wereld van verschil.
blijf op de hoogte
Altijd als eerste op de hoogte van de laatste ontwikkelingen? Meld je dan nu aan voor onze automatische updates. Je ontvangt dan een e-mail als wij een nieuwsbericht plaatsen.