Eén van mijn leerlingen komt te laat de les binnen. "Sorry mevrouw, de accu van mijn fatbike was leeg." Smoesjes als deze bestonden tien jaar geleden nog niet, toen kwamen leerlingen nog op een ‘gewone’ fiets naar school. De beweegarmoede onder jongeren neemt dan ook toe. Ze komen met de bus, worden gebracht met de auto, of komen op de e-bike naar school. En in plaats van buiten te spelen, zitten ze op hun telefoon. Na de overgang van primair naar voortgezet onderwijs zijn minder leerlingen lid van een sportvereniging. Ook na de middelbare school sporten jongeren steeds minder. Dit heeft niet alleen gevolgen voor hun fysieke fitheid, maar ook voor hun mentale welzijn. Wat betekent dit voor ons onderwijs, en hoe kunnen we als leergebied bewegen en sport iets doen aan deze ontwikkelingen?
Afgelopen week, na afloop van een les op de padelbaan kwamen leerlingen bezweet en enthousiast de baan af: ‘Mevrouw, mogen we volgende week weer padellen?’ Naarmate leerlingen ouder worden, is het belangrijk dat we ze blijven motiveren met een aanbod dat past bij hun beweegwensen. Dit aanbod moet wel verbonden blijven aan de leerdoelen, die in lijn zijn met de eindtermen van het leergebied bewegen en sport. Hoe zorg je ervoor dat leerlingen intrinsiek gemotiveerd raken en blijven? Door verbondenheid, competentie en autonomie te combineren.
Daarom krijgen leerlingen in mijn lessen regelmatig de keuze uit verschillende beweegactiviteiten, en hebben ze de mogelijkheid om een persoonlijke beweegopdracht te creëren of een eigen spel te ontwerpen. In dat kader hebben we binnen de vakvernieuwingscommissie gesproken over Student Design Games (SDG). Hierbij ontwerpen de leerlingen zelf een spel of activiteit, waarbij ze nadenken over het doel van het spel, de spelregels, het arrangement, en de rollen die deelnemers vervullen. SDG biedt leerlingen dus de kans om hun creativiteit te ontwikkelen. Ze nemen verschillende rollen op zich tijdens dit proces, zoals bedenker, deelnemer, scheidsrechter en puntenteller. Een aantal leden uit de vakvernieuwingscommissie hebben SDG al in hun eigen lessen toegepast. Zij merken dat leerlingen bij het ontwerpen van een spel waardevolle kennis en vaardigheden opdoen, die we kunnen meenemen in de actualisatie van de eindtermen.
Deze benadering van keuzevrijheid en creativiteit sluit aan bij een bredere trend in de sport- en beweegcultuur. Traditionele sportverenigingen verliezen leden, terwijl alternatieve sportvormen zoals urban sports, padel en hyrox aan populariteit winnen. Jongeren kiezen voor flexibiliteit in plaats van trainingen en competities op vaste tijdstippen. Technologie speelt hierin een rol: apps en trackers helpen jongeren om hun voortgang bij te houden en doelen te stellen.
In mijn lessen besteed ik aandacht aan de verschillende beweegmotieven van leerlingen. Beweegt een leerling om beter te leren bewegen, om te ontspannen of om gezonder te worden? Ik ga daarover met hen in gesprek en laat hen nadenken over waarom ze bewegen. Op basis van hun antwoorden probeer ik aan te sluiten bij wat zij nodig hebben om hun doel te bereiken. Dit sluit aan bij het conceptraamwerk dat we vanuit de vakvernieuwingscommissie als tussenproduct hebben opgeleverd. Vanuit het domein ‘Betrokken bewegen’ vinden we het belangrijk dat leerlingen zich bewust worden van hun eigen deelnameperspectief.
Om dit te ondersteunen, geef ik leerlingen regelmatig de mogelijkheid om aan het einde van een les of lessenreeks kort te reflecteren. Ik stel bijvoorbeeld vragen als: 'Wat maakte deze les voor jou leuk/niet leuk?', 'Hoe voelde het om deze activiteit te doen?' en 'Hoe denk je over deze activiteit?'. Door op die manier terug te kijken op hun eigen beweegervaringen, ontwikkelen ze stap voor stap een beter beeld van zichzelf als beweger – hun eigen beweegidentiteit.
Daarnaast probeer ik mijn lessen zo veel mogelijk aan te laten sluiten bij de wensen en behoeften van de leerlingen. Onze school biedt lessen aan die per leerjaar met elkaar verbonden zijn. Zo hebben drie 5 vwo-klassen tegelijkertijd les, waardoor leerlingen meer te kiezen hebben. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld in onze gym werken aan hun fitheid, deelnemen aan yoga om tot rust te komen, of een beweegactiviteit zoals badminton doen, waarbij ze zelf kiezen of ze een wedstrijdvorm spelen of juist met elkaar bewegen. Voor het ontwikkelen van betekenisvolle lessen bewegingsonderwijs is het belangrijk om in contact te blijven met de beweegcultuur van jongeren. Hun beweegmotieven zijn daarin leidend.
In de examenklassen bieden we een keuzeprogramma aan waarin actuele sporttrends centraal staan. Leerlingen kunnen voor padel kiezen en dit spelen op een externe locatie, terwijl ik urban sports zelf naboots binnen de lessen. Bij urban sports hebben we het dan bijvoorbeeld over 3-tegen-3 basketbal, freerunnen, straatvoetbal (voetbal op een klein veldje), of longboarden. Padel en urban sports zijn laagdrempelige, sociale en makkelijk te organiseren activiteiten. De veranderende sport- en beweegcultuur onder jongeren vormt een belangrijk uitgangspunt bij het vernieuwen van de examenprogramma’s Bewegen en Sport. Het actualiseren van de eindtermen vraagt daarom niet alleen aandacht voor beweegvaardigheden, maar vooral ook voor het stimuleren van duurzaam beweeggedrag.
Het geeft toch niet als een leerling niet weet hoe hij een perfect volleybalblok moet zetten? Als hij na de middelbare school geregeld zijn hardloopschoenen aantrekt of een potje padel speelt met vrienden, dan hebben we als vakleraren iets goeds gedaan.
blijf op de hoogte
Altijd als eerste op de hoogte van de laatste ontwikkelingen? Meld je dan nu aan voor onze automatische updates. Je ontvangt dan een e-mail als wij een nieuwsbericht plaatsen.
